dertig jaar geleden moest de term Burnout nog aan zijn opmars beginnen.

Het lijkt onwaarschijnlijk, maar dertig jaar geleden moest de term Burnout nog aan zijn opmars beginnen.
Overspannenheid werd het genoemd en het kwam voornamelijk voor bij vijftigers. En, passend bij de tijd van toen, het betrof uitsluitend mannen. Graag had ik destijds de klinkende naam bedacht – vermoeide helden. Een geuzennaam. Mannen die hard werkten, veel verantwoordelijkheid droegen en op zondag het vlees sneden.

De positie in de maatschappij was hun identiteit, het salaris hun bijdrage aan het gezin. Met de intrede van de computer, wankelde hun aanzien. Jongere collega’s, net van school, zonder ervaring en bijpassende wijsheid, dartelden omhoog op de ladder van de pikorde. Weg zorgvuldig opgebouwde status, verbrokkeld de eigenwaarde.

De helden kregen lichamelijke klachten, werden ziek en een schim van zichzelf. Uitgeteld en vermoeid.

Overspannenheid heeft een omgekeerde carrière door de leeftijden doorlopen.

Van Overspannenheid naar Burnout

Inmiddels heeft Overspannenheid een omgekeerde carrière door de leeftijden doorlopen. Na de vijftigers, werd hij een veel geziene gast onder veertigers, vervolgers dertigers, en inmiddels is hij kind aan huis bij de twintigers. En in deze tijd van gelijkheid, zowel bij mannen als vrouwen. Een nieuwe tijd, een nieuwe naam. En we noemen hem: Burn-out.

Voor de nieuwe dragers geen geuzennaam. Zij die het niet gered hebben. Jong, veelbelovend en opgebrand. In een wereld die, als nog nooit, zoveel kansen biedt. Aan zovelen. En omstandigheden die maakbaar zijn.

Cause I wonder sometimes / About the outcome / Of a still verdictless life / Am I living it right?
– John Mayer.

Op een kwart van je leven. Je hoofd gevuld met mogelijkheden, verwachtingen, keuzes, kansen, carrière. En gemiste kansen, verloren liefdes, niet gehaalde doelen. Wat is er nieuw? Zo gaat het al eeuwen. Kijk in de bek van het leven en spring.
Gesprongen wordt er nog steeds. Geoefend niet meer. Er is geen speeltijd. Een fout mag je één keer maken. Dan moet je er staan. Kennis is alles, ervaring verdacht. Wat je moet weten komt met de snelheid van het internet. En is al op jonge leeftijd toegankelijk. It’s all about the cloud, stupid. De hoeveelheid dagelijkse informatie is enorm toegenomen en letterlijk niet meer te overzien.

Toen de Canadese psychoanalyticus Elliott Jacques de term quarterlife crisis in de jaren zestig muntte, betrof het een existentiële worsteling.
Een vraag naar de zin van het leven. Zoals Benjamin in de film The Graduate van Mike Nichols. Wie zich deze vraag niet stelt, doet zichzelf en het leven tekort.

Als succes een keus wordt, en succesvol zijn een plicht, is falen  een bijzondere manier om de tijd stil te zetten. En ruimte te maken.

En als het niet lukt? Als succesvol zijn niet gelukkig maakt? De overmatige informatiestroom niet te behappen valt? Je je niet kunt afsluiten voor torenhoge verwachtingen? Succes het beklimmen van een berg wordt, zonder de juiste uitrusting en beschermende kleding. Succesvol zijn een keus en verplichting wordt. In plaats van een beloning, later, na de klim. Een toenemend aantal mensen tussen de twintig en de dertig, ervaart het al jong succesvol zijn op meerdere levensgebieden, als een niet te dragen last. Het maakt hen somber, angstig, besluiteloos, passief en geeft een groot gevoel van falen en mislukt zijn.

Als succes een keus wordt, en succesvol zijn een plicht, is falen en ongelukkig zijn een bijzondere manier om de tijd stil te zetten. En ruimte te maken. Het vraagt moed om te overwegen of slagen in het leven je gelukkig maakt. Wie wil er nu niet voor zijn dertigste slagen? Misschien jij wel. Omdat je de tijd wilt nemen om uit te zoeken wat je echt gelukkig maakt. Omdat jezelf ontwikkelen waardevoller is dan er nu al staan. Omdat je wilt weten wie je werkelijk bent.

Je hebt tenslotte nog driekwart van je leven om daar de zoete vruchten van te plukken. En vervolgens te wachten tot ze zo rijp zijn, dat het sap bij het eten over je kin loopt.

Ewoud Dekker